Rechtbank eerste aanleg Oost-Vlaanderen

Tijdens de Youca Action Day bezochten vier jongeren verschillende Gentse rechtbanken en hoven. We peilden naar hun reacties en meningen. “Ik heb een juister beeld gekregen van wat justitie werkelijk inhoudt.”

Wat is de Youca Action Day?

Op de jaarlijkse Youca Action Day engageren jongeren zich om één dag te gaan werken bij een onderneming of een overheidsinstelling. Het geld dat zij die dag verdienen (60 euro) gaat naar projecten van geëngageerde jongeren wereldwijd. Dit jaar vond de Youca Action Day plaats op 17 oktober.

Vier leerlingen uit het middelbaar kozen enkele Gentse hoven en rechtbanken als hun werkplek. Zij kregen deskundige uitleg en begeleiding van raadsheer Sylvie Van Herreweghe (hof van beroep Gent). Na afloop sprokkelden we enkele reacties (lees verder onder de foto).

Arthur (14 jaar – 4^e middelbaar Latijn-Grieks): Ik ben echt geïnteresseerd in justitie. Later wil ik misschien jurist worden, dus via de Youca Day kon ik de job al een beetje leren kennen. Het was ook een mooie gelegenheid om de Gentse gerechtsgebouwen eens van binnen te bekijken. Vooral het bezoek aan de assisenzaal was heel indrukwekkend. Dat we een toga mochten aandoen, maakte de ervaring compleet.

Tijdens de zittingen vond ik het heel fijn om te zien dat advocaten het elkaar persoonlijk niet kwalijk nemen als ze tegen elkaar moeten pleiten, en de ene partij ‘een vuile streek uithaalt’. Opmerkelijk vond ik hoeveel papier er binnen justitie wordt gebruikt. Ik zag veel stapels dossiers liggen, terwijl er eigenlijk veel digitaal zou kunnen gebeuren.

Juliette (15 jaar – 4^e middelbaar Latijn – CLIL): Onze dag begon met een bezoek aan een zitting van de rechtbank van eerste aanleg. Daar viel het me op hoeveel tijd en voorbereiding alle partijen hieraan besteden. De politierechtbank vond ik echt leuk. Als buitenstaander begrijp je snel wat er aan de hand is, en vaak wordt er meteen een straf uitgesproken. Het namiddagbezoek aan het hof van assisen zal mij zeker en vast bijblijven. Het was heel bijzonder om de plaats te zien waar er zo’n belangrijke en grote beslissingen worden genomen.

Dankzij deze Youca day kreeg ik meer inzicht in de werking van justitie. Maar het probleem tussen justitie en jongeren is daarmee natuurlijk nog niet opgelost. Een deel van dat probleem ligt misschien in de onwetendheid van jongeren over hoe justitie werkt.  Er zit namelijk zoveel meer achter een proces dan alleen de uitspraak. Justitie zou misschien nog transparanter kunnen zijn naar jongeren toe, bijvoorbeeld door vaker projecten op scholen te organiseren. Dit gebeurde op mijn school na de uitspraak bij het proces Sanda Dia: onze leerlingen gaven daar heel veel positieve feedback op en velen gaven aan dat ze de beslissing toch wel beter begrepen. Sociale media kan je als platform gebruiken om bijvoorbeeld vragen van jongeren rond justitie te beantwoorden.

Aya Guermat: Ik had al lang interesse in het rechtssysteem. Zo volg ik op school een seminarie-uur 'Advocaat van de Duivel', waar we regelmatig leren over justitie en rechtspraak. Tijdens de zittingen vond ik het fascinerend om de dynamiek tussen rechters, advocaten en beklaagden te zien, en hoe zij beslissingen nemen. Het gaf mij zeker een beter inzicht in hoe alles in werkelijkheid verloopt en hoe complex rechtspraak kan zijn.

Wat me positief opviel, was dat rechters na een zitting normaal met elkaar omgaan, zelfs na een pittige zaak. Ze laten de spanningen van de zitting niet meespelen in hun omgang met elkaar. Dat vind ik bewonderenswaardig. Tijdens de zittingen luisteren ze ook echt naar de beklaagde. Alle partijen krijgen de tijd om hun verhaal volledig te vertellen. Dat getuigt van een vorm van respect en openheid die ik erg waardeer.

Het viel me wel op dat er binnen justitie weinig diversiteit is. Misschien kan er meer bewustwording worden gecreëerd, waardoor men openstaat voor mensen van verschillende achtergronden. Het zou ook goed zijn als justitie meer in contact zou treden met de media en hun kant van het verhaal duidelijker naar buiten brengt (lees verder onder de foto).

Fleur (16 jaar – 6^e middelbaar): Ik wou graag te weten komen of een studie rechten echt iets voor mij is. Ik heb alleszins heel erg genoten en veel geleerd over het systeem. Dankzij de Youca Day kreeg ik een juister beeld van wat justitie werkelijk inhoudt. Dat beeld ontbreekt bij veel van mijn leeftijdsgenoten. Ik besef nu dat ik kritisch moet nadenken over zaken die in de media worden vertoond.

Het is daarom belangrijk om jongeren meer te informeren over justitie, en wat daar allemaal bij komt kijken. Scholen zouden de kans moeten krijgen om een bezoek te brengen aan de rechtbank en te spreken met een magistraat. Zo kan iedereen deze ervaringen delen.

Het viel me wel op dat er in de rechtbank veel complexe taal wordt gebruikt. Ook de dagvaarding is zeer lang en voor anderstaligen heel moeilijk te begrijpen. Dit lijkt me iets waar justitie meer over kan nadenken, zodat het gerecht voor iedereen toegankelijker wordt. Iedereen moet de kans hebben om zijn proces volledig te begrijpen. Volgens mij is dit iets wat justitie te weinig beseft.

Sylvie Van Herreweghe (raadsheer hof van beroep): Ik onthoud dat jongeren oprecht geïnteresseerd zijn in justitie. Het viel mij al op hoeveel kandidaten zich aanboden op de Youca-website. De open blik en de nieuwsgierigheid van de vier leerlingen vormden hiervan de bevestiging.

De Youca Action Day vormt een uitgelezen kans om jongeren op een laagdrempelige wijze te bereiken en hen een inkijk te geven in de dagelijkse werking van justitie. Zo begrijpen ze dat recht spreken en bepleiten voor en door mensen gebeurt, en dat justitie niet altijd overeenstemt met wat er soms in de pers wordt verspreid. Elk stapje, hoe klein ook, dat de afstand tussen jongeren en justitie kan verkleinen is zinvol. Met de juiste middelen zou justitie gelijkaardige initiatieven ten volle kunnen ondersteunen en de resultaten ervan opschalen, om zo die kloof te verkleinen. Het is mijn oprechte overtuiging dat justitie ook op dat vlak een belangrijke maatschappelijke taak te vervullen heeft.

Tekst: Peter Catthoor